Jonkerbosch   ––––––––––––––––
                       in vogelvlucht   

Van pensionaat tot Emancipatiebuurt

1937

De eerste foto die door de K.L.M. genomen is, geeft een overzicht van het Pensionaat Jonkerbosch en omgeving in 1937 vanuit het oosten

Pensionaat Jonkerbosch en omgeving in 1937

Ter oriëntatie:

linksonder: Hatertseweg (tot 1947: Hatertscheweg)

rechtsonder: Mollenhutseweg (tot 1947: Mollenhutscheweg)
Het inrijhek dat in het verlengde van de Vossenlaan ligt, is op de foto niet zichtbaar. In 1956 is het adres Mollenhutseweg 200 gewijzigd in Oude Mollenhutseweg 21. De straatnaam Oude Mollenhutseweg is ingang van 2003 gewijzigd in Burgemeester Daleslaan.

rechtsonder (in het bos): transformatorhuisje

rechts (boven het midden): hoofdgebouw
Administratiegebouw, met ziekenafdeling, broederhuis en economiegebouw, met alle ondersteunende diensten (keuken, bakkerij, refters, onderhoudsdiensten). Aan de voorzijde van het hoofdgebouw ligt de onder tuinarchitectuur aangelegde voortuin. De dubbele rij bomen rechts van hoofdgebouw is een overblijfsel van de verbinding tussen de Oude Mollenhutseweg (Burgemeester Daleslaan) en de Heiweg.

linksboven: school
Vanaf het begin van de jaren '50 wordt de naam St. Tarcisiusschool gebruikt. Langs de school loopt een pad waaronder de riolering naar de septictank is aangelegd. Boven de school zijn de contouren van de voormalige Vossenlaan in het bos zichtbaar. In 1916 is het gedeelte van de Vossenlaan vanaf de Mollenhutseweg en aan de Weg door Jonkerbos aan de openbare dienst onttrokken.

linksboven (tussen school en hoofdgebouw): St. Jozefpaviljoen

links van het midden: de kuil
In deze "natuurlijke" kuil bij het St. Jozefpaviljoen wordt een (eerste) hertenkamp aangelegd.

bovenaan (links boven hoofdgebouw): Mariapaviljoen
De voorzijde van de beide paviljoens en de school liggen aan de noordwestkant die op de foto niet zichtbaar is. Tussen de paviljoens ligt een groot vrijwel onbegroeid voetbalveld. De lijn in het bos vanaf het Mariapaviljoen naar boven is een van de zandwegen die naar de Mietjesberg loopt (zie Het jachtgebied "'t Jonkerbosch").

bovenaan (rechts van de school): autopedbaan (kleine wielerbaan) en speeltuin
Rechts van de school ligt een grote speelvlakte met voetbalveld en autopedbaan. In het aangrenzende bos ligt een speeltuin.

1952

Onderstaande foto uit het archief van de Broeders van Liefde in Gent (België) geeft opnieuw een overzicht van het gebied vanuit het oosten. Deze foto is gemaakt in het vroege voorjaar van 1952 rond het middaguur.

Pensionaat Jonkerbosch en omgeving in 1952

Ter oriëntatie:

onderaan (buiten beeld): Mollenhutseweg
De weg, het transformatorhuisje en het inrijhek zijn op deze foto niet zichtbaar. Dat geldt ook voor de werkplaatsen die rond 1950 rechts van het hoofdgebouw zijn gebouwd.

rechts bovenaan: Weg door Jonkerbos
Aan de bovenzijde is meer van de omgeving te zien dan op de foto uit 1937. Rechtsboven is een deel van de laanbeplanting van de Weg door Jonkerbos te herkennen.

rechts: hoofdgebouw en Mariapaviljoen
Aan de achterzijde is in 1949 de (eerste) kapel vastgebouwd die later gebruikt zal worden als toneelzaal. Deze aanbouw is in 1985 gesloopt. Boven het Mariapaviljoen is duidelijk het zandpad te zien naar de Mietjesberg.

uiterst rechts (in het midden): kippenhok
Het kippenhok uit 1950 ligt in het verlengde van de kapel. De open ruimte rechts van het hoofdgebouw is ingericht als (tweede) hertenkamp

linksboven: voormalige Engelse begraafplaats
Van eind 1944 tot begin 1947 was deze open plek in gebruik als begraafplaats voor Engelse militairen. Op deze plaats ligt nu het gedeelte van de Clara Wichmannlaan dat grenst aan het Broeder Koenraadpark.

links (boven het midden): St. Jozefpaviljoen en school
De St. Tarcisiusschool ondergaat in 1952 een ingrijpende verbouwing. De school wordt met één lokaal verlengd en er komt een hele verdieping bovenop (zie Jonkerbosch, Groei en Bloei 22¹). Op de foto staat een gedeelte nog in de steigers. De voormalige Vossenlaan is boven de school nog duidelijk zichtbaar.

links van het midden: de kuil
Na de Tweede Wereldoorlog wordt de kuil een speeltuin voor de kleineren van groep 1 en 2 uit het nabijgelegen St. Jozefpaviljoen.

middenonder: zwembad
In 1947 is een (eerste) zwembad aangelegd in het bos dat rechtsonder is veranderd in een kale vlakte. Ook rechts van de verdwenen autopedbaan (kleine wielerbaan) is is een stuk bos gerooid. In de open ruimte tussen de beide paviljoens zijn twee zandbakken aangelegd.

1971

De foto's uit 1937 en 1952 geven een overzicht van het Pensionaat Jonkerbosch en omgeving vanuit het oosten dat op onderstaande situatietekening rechteronder ligt. Deze tekening uit 1971 is afkomstig uit het digitale bouwarchief van de Gemeente Nijmegen en maakt deel uit van de vergunningaanvraag voor het veranderen van twee bestaande woonpaviljoens 1 - 2 (St. Jozefpaviljoen) en 3 - 4 (Mariapaviljoen), waarvoor op 31 oktober 1973 door B&W bouwvergunning is verleend.

Pensionaat Jonkerbosch in 1971

Ter oriëntatie:

rechts: Mollenhutseweg, inrijhek en transformatorhuisje
Tegenover het inrijhek in het midden ligt de Vossenlaan. Het transformatorhuisje rechtsonder is het meest oostelijk gelegen bouwwerk op het terrein van het Pensionaat Jonkerbosch.

rechtsboven: C.O.D.-gebouw
Het gebouw van de Centrale Onderhouds Dienst kwam begin jaren '70 in de plaats van de barakken (werkloodsen) die rond 1950 zijn gebouwd en van het Polynorm gebouw voor de Vakschool uit 1957. Naast de parkeerplaatsen ligt een rijwielberging.

rechtsboven (boven hoofdgebouw): kippenhok, hertenverblijf en eendenvijver
Het hertenverblijf en de eendenvijver stammen uit 1947; het kippenhok is in 1950 gebouwd.

rechts (in het midden): hoofdgebouw
De aanbouw aan de westkant uit 1947 heeft verschillende bestemmingen gehad: kapel (1947-1958), toneel-, filmzaal en aula (vanaf 1958) en "Werkplaats", voor niet op een school te plaatsen leerlingen (vanaf 1976).

recht (onder het midden): kapel
In 1958 is een nieuwe vrijstaande kapel gebouwd ten zuiden van het hoofdgebouw.

rechtsonder: zwembad
In 1963 is het zwembad uit 1947 uitgebreid met een "diep" zwembad en kleedhokjes. Op de tekening is het zwembad te ver naar links ingetekend.

rechts (boven het midden): drumband- en hobbylokaal, volière en Mariapaviljoen
Bovenop een van de schuilkelders (1943) annex aardappelkelder (1947) bij het Mariapaviljoen is in 1957 een metselloods die later dienst doet als drumband- en hobbylokaal (vanaf 1968). Rechts hiervan staat de fazanterie met binnen- en buitenvolière uit 1962. Het Mariapaviljoen wordt op de tekening aangeduid als paviljoen 3 - 4.

rechts (onder het midden): St. Jozefpaviljoen
Onder het speelveld met rechts twee zandbakken uit 1946, ligt het St. Jozefpaviljoen dat op de tekening aangeduid als paviljoen 1 - 2.

links (onder het midden): school
Onder het speelveld links van het midden ligt St. Tarcisiusschool.

linksonder: driedelige paviljoens
De driedelige paviljoens 8 - 9 - 10 zijn de meest zuidelijk gelegen bouwwerken op deze tekening. De paviljoens die respectievelijk Eekhoorn, Hert en Vos worden genoemd, zijn gebouwd in 1964. Op de plaats van deze pavlijoens lag in de periode 1944-1947 de tijdelijke Engelse begraafplaats.

linksboven: driedelige paviljoens en judozaal
De driedelige paviljoens 5 - 6 - 7 en de judozaal met fietsenstalling uit 1969 zijn de meest westelijk gelegen bouwwerken op deze tekening. Het bos tussen de paviljoens uit 1964 en 1969 heeft plaatsgemaakt voor sportvelden.

Bestuur en eigendom van het Instituut Jonkerbosch (voorheen Pensionaat Jonkerbosch) wordt in 1977 overgedragen aan de Stichting Jonkerbosch te Nijmegen i.o., inclusief bestuur en eigendom van de St. Tarcisiusschool voor B.L.O.
In 1979 koopt de N.C.B. (Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond) 2,3 ha grond van de Broeders van Liefde voor de nieuwbouw van een tuinbouwschool aan de Weg door Jonkerbos.

1980

Onderstaande foto die op 25 augustus 1980 door de K.L.M. is genomen, geeft weer een overzicht van het Instituut Jonkerbosch en omgeving vanuit het oosten. Enkele jaren later worden de eerste gebouwen op het terrein gesloopt.

Instituut Jonkerbosch en omgeving in 1980

Ter oriëntatie:

linksonder: Hatertseweg
Aan de rechterzijde hiervan liggen van onder naar boven:
• Talita Koemi, school zeer moeilijk lerende kinderen, Oude Mollenhutseweg 1 (bouwjaar 1963);
• R.K. Vakschool St. Jozef voor L.T.O. (Technische School Jonkerbosch), Hatertseweg 400 (bouwjaar 1966);
• Mavo en L.B.O. Ter Hautert, Hatertseweg 404, waarvan de bouw in 1981 wordt voltooid.

rechtsonder: Oude Mollenhutseweg
De Rentmeesterhof aan de rechterzijde van Oude Mollenhutseweg de is een complex van 246 woningen (bouwjaar 1975). De Vossenlaan ligt aan aan de noordwestkant van de Rentmeesterhof.

rechts (boven het midden) schippersinternaat St. Nicolaas
Naast het Instituut Jonkerbosch ligt het schippersinternaat met school en klooster van de Broeders van Maastricht, Oude Mollenhutseweg 23 (bouwjaar 1956).

bovenaan: Weg door Jonkerbos
Rechtsboven is de Pompekliniek, Weg door Jonkerbos 55 (bouwjaar 1966) zichtbaar.

in het midden: kapel
Op het terrein van het Instituut Jonkerbosch staan rondom de kapel (bouwjaar 1958) de volgende gebouwen (met de wijzers van de klok mee):
• paviljoen 3 - 4: Mariapaviljoen (bouwjaar 1934), met daarachter drumband- en hobbylokaal;
• hoofdgebouw (bouwjaar 1935), met in het verlengde van de aanbouw uit 1948: het kippenhok (1950);
• C.O.D.-gebouw: Centrale Onderhouds Dienst (bouwjaar 1971), het meest noordelijk gelegen bouwwerk op het terrein;
• inrijhek (bouwjaar 1937), aan de Oude Mollenhutseweg, tegenover de Vossenlaan;
• zwembad (bouwjaar 1947), vernieuwd en uitgebreid en 1963;
• transformatorhuisje (bouwjaar 1935), het meest oostelijk gelegen bouwwerk op het terrein (niet zichtbaar);
• paviljoen 1 - 2: St. Jozefpaviljoen (bouwjaar 1934);
• de school (bouwjaar 1934), waarvan het aantal lokalen in 1951 meer dan verdubbeld is;
• paviljoens 8 - 9 - 10: Eekhoorn, Hert en Vos (bouwjaar 1964);
• broederhuis, Weg door Jonkerbos 40 (bouwjaar 1977), is waar de Broeders van Liefde in september 1977 hun intrek namen;
• verschillende gebouwen van de tuinbouwschool, de voorloper van het huidige schoolgebouw, Weg door Jonkerbos (bouwjaar 1983);
• paviljoens 5 - 6 - 7 (bouwjaar 1969), aan de andere kant van de sportvelden.

Het RAPPORT van de inspektie voor de geestelijke volksgezondheid over het inhoudelijk functioneren van het instituut Jonkerbosch te Nijmegen d.d. 16  oktober 1980 betekent het einde van het zelfstandige instituut. De zorg voor de pupillen wordt in 1981 overgenomen door de J.P. Heijestichting in Oosterbeek.

1985-1990

Bestemmingsplan Winkelsteeg III-57 (1988)

Wonen in "Park Jonkerbosch" (1990)

Emancipatiebuurt
Op 7 september 1988 stelt de Raad van de gemeente Nijmegen voor het achterste deel van de nieuwe buurt de volgende straatnamen vast: Anna Blamanlaan, Clara Wichmannlaan, Harriët Freezerlaan, Joke Smitlaan, Marga Klompélaan en Wilhelmina Druckerlaan. De namen Annie Romein-Verschoorlaan en Antoinette van Pinxterenlaan volgen op 5 oktober 1988. Deze acht straten zijn vernoemd naar voorvechters van de vrouwenemancipatie.

De resterende drie straten worden enkele jaren later vernoemd naar voorvechters van de homo-emancipatie. Op 30 januari 1991 stelt de gemeenteraad de volgende namen vast: Benno Stokvislaan, Jaap van Leeuwenlaan en Niek Engelschmanlaan. Het voormalige hoofdgebouw "verhuist" hierdoor van de Oude Mollenhutseweg naar de Niek Engelschmanlaan die met een boog van de Antoinette van Pinxterenlaan naar het inrijhek tegenover de Vossenlaan loopt. Het Mariapaviljoen komt aan de Antoinette van Pinxterenlaan te liggen en het St. Jozefpaviljoen aan de Benno Stokvislaan.

Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en Emancipatiebuurt in aanbouw (1989) Bron: B. Siebenheller, oud-personeelslid CWZ Nijmegen

2006

Emancipatiebuurt en omgeving in 2006 (www.bing.com/maps)

in bewerking...

Jonkerbosch - in vogelvlucht